Zihinsel bozukluklar, sıkıntı veya sakatlıkla ilişkili psikolojik sendromlar veya kalıplardır. Yeme Bozuklukları, yiyeceğe karşı anormal tutumlar ve sıra dışı yeme alışkanlıkları ile karakterizedir. Her 62 dakikada en az bir kişi yeme bozukluğunun doğrudan bir sonucu olarak ölmektedir. Anoreksiya nervoza, düşük kiloyu korumak için yemenin kısıtlanması, sürekli zayıf olma arzusu ve vücut şekli hakkında yanlış bir kanı ile karakterize edilen bir yeme bozukluğudur. Her on yılda %5'lik bir ölüm oranı ile anoreksiya, tüm ruhsal bozukluklar arasında en yüksek ölüm oranına sahiptir (Coalition, E.D. 2016). Anoreksiya gibi yeme bozuklukları, mükemmeliyetçi özellikler dahil olmak üzere risk faktörleri ve anoreksiya hastalarının %33-50'sinin yaşadığı depresyon gibi komorbid (eş zamanlı) duygudurum bozukluklarının varlığı ile ilişkilidir. Anksiyete bozuklukları bu hastaların %50'sinde yaygındır.
Vücut şekli, bir kişinin başkalarıyla etkileşimde kendine güven duyması için önemli bir faktördür. Vücut şekli beklenenle uyumlu değilse o zaman insanlar genellikle egzersiz ve diyetle vücut şekillerini iyileştirmek için çeşitli yollar kullanırlar ancak herkes vücut şeklini doğru şekilde düzeltemez, özellikle kilo verme söz konusu olduğunda. Zayıf olmayı istemek konusunda çok takıntılı olan bazı insanlar, yiyeceklerden kaçınarak ve açlığı bastırarak katı ve sağlıksız diyetler sürdürebilirler. Ratnawati & Sofiah, sıkı bir diyetin sürekli olarak yapılması halinde iştahı azaltacak ilaçlar alınması ve aşırı egzersizin vücut sağlığını neredeyse tehlikeye attığını hatta kilo verme takıntısına sahip kişilerin aşırı bir diyet uyguladığını söylemiştir. Bu diyetler sağlığa zararlı olabilir ve anoreksiya nervoza eğilimine yol açar. Krisnani ve ark. zayıf bir fiziksel görünüme sahip olmak ve karşı cinsi cezbetmek amacıyla, anoreksiya nervozanın kişiyi aç hissettirecek bir yeme bozukluğu olduğunu ortaya koymuştur. Anoreksiya nervoza, sağlıklı bir kiloyu korumayı reddetme ve çarpık bir benlik imajı nedeniyle kilo alma konusunda abartılı bir korku ile karakterizedir. Çok küçük bir ağırlığa takıntılıdırlar, bu yüzden aç kalmaya ve hatta aşırı egzersiz yapmaya isteklidirler.
Kişilerin sosyal medya kullanımı da anoreksiya için temel oluşturabilir. Sosyal medya, hissedilenleri herhangi bir kural veya geri bildirim olmaksızın ifade etmek için bir forum olarak kullanılmaktadır. Facebook, dünyanın her yerinden milyonlarca kullanıcısı olan bir sosyal medyadır. Vücut şeklinden rahatsız olduğunu ifade eden birçok Facebook kullanıcısının gözlemlerine dayanarak ve daha detaylı incelemeler sonucunda, Facebook kullanıcılarının ifade ettiği rahatsızlık, anoreksiya nervoza eğilimi olan kişilerin özellikleri arasına dahil edilmiştir. Son zamanlarda popülaritesi artan sosyal medya tabanlı sağlıklı beslenme topluluğu ve üyelerin daha fazla meyve ve sebze ve daha az işlenmiş gıda yemeye çabalaması ile genel olarak bu hareket olumlu olsa da olumsuz davranışları ve yeme bozukluklarını tetiklediğine dair artan bir endişe var. Yemek hashtag'i, Instagram'daki en popüler 25 hashtag'ten biridir. Sağlıklı yemek gönderileri, kullanıcılardan daha az sağlıklı görsellerden daha fazla destek alma eğilimindedir, bu da sağlıklı yiyeceklere ve sağlıklı beslenmeye karşı olumlu bir tutum olduğunu gösterir. Ayrıca araştırmalar, sosyal medyanın gerçek gıda seçimlerini bilgilendirmek için kullanıldığını, tüketicilerin %54'ünün sosyal medyayı gıda deneyimlerini keşfetmek ve paylaşmak için kullandığını ve %42'sinin gıda hakkında tavsiye almak için sosyal medyayı kullandığını göstermektedir (The Hartman Group (2012)).
Instagram ve sosyal medya daha geniş anlamda ruh sağlığı sorunlarıyla ilişkilendirilmiştir. Örneğin, sosyal medya kullanımı genç erişkinlerde, yeme bozuklukları ve ilgili davranışlarla ve daha yüksek depresyon seviyeleri ile ilişkilendirilmiştir. Sosyal medyada sağlık ve zindelik ile ilgili içeriği görüntüleyen ergenlerin yeme bozukluğu yaşama olasılığı daha yüksektir. Anoreksiya hastalarında, kapsamlı Facebook kullanımı daha yüksek semptom seviyeleri ile ilişkilidir ve deneysel bir çalışmada anoreksiya yanlısı web sitelerini görüntülemek, tarafsız web sitelerini görüntüleyen kontrol katılımcıları ile karşılaştırıldığında psikolojik semptomları kötüleştirmiştir. Daha sık Instagram kullanımı, daha yüksek düzeyde depresif belirtilerle doğrudan ilişkilendirilmiştir ve daha fazla sayıda yabancıyı takip etmek, daha yüksek düzeyde olumsuz sosyal karşılaştırma ile ilişkilendirilmiştir. Instagram'da insanları formda ve sağlıklı olmaya teşvik etmeyi amaçlayan görselleri belirtmek için kullanılan bir etiket olan #fitspiration etiketinin analizi, kadın görsellerinin çoğunun olumsuz etkileri olabilecek nesneleştirici unsurlarla birlikte ince ve tonlu bir vücut tipi gösterdiğini ortaya çıkardı.
Araştırmacılar beden imajı bozukluğunda sosyal karşılaştırmanın kilit rolüne dikkat çekmişlerdir. Bununla birlikte Instagram gibi görüntü tabanlı platformların, kullanıcıların kendilerinin bildirdiği yalnızlıkta önemli bir azalma sağladığı, oysa Twitter gibi metin tabanlı platformların bunu yapmadığı gösterilmiştir. Birlikte ele alındığında, sosyal medya kullanımı ile ruh sağlığı arasında olumsuz bağlar olduğuna dair bazı kanıtlar olsa da, tablo net olmaktan uzaktır ve sosyal medyanın gerçekten de belirli durumlarda olumlu veya koruyucu nitelikleri olabilir. Sosyal medyadaki beslenme hareketinin öncüleri, genellikle sağlık bilimleri veya beslenme konusunda resmi bir eğitim almamış olmalarına rağmen, yüzbinlerce insana ulaşan ve onları etkileyen, özellikle Instagram'da güçlü bir sosyal medya varlığına sahiptir. Instagram görsel tabanlı bir platform olduğundan kullanıcıların metin tabanlı bir platformda hissedeceklerinden daha kişisel bir bağ hissettikleri için Instagram ünlülerinin tavsiyelerine uyma veya diyetlerini taklit etme olasılıkları daha yüksek olabilir. Genellikle bilimsel kanıtlara dayanmasa da bireyler çeşitli besin gruplarını diyetlerinden çıkarmaya teşvik edilir, bu da potansiyel olarak dengesiz bir diyete ve eksikliklere yol açar. Ayrıca, bu tavsiye gıdayla ilgili psikolojik sorunları teşvik edebilir ve anoreksiya nervoza gibi yeme bozukluklarına yol açabilir.
KAYNAKÇA
-Wincana, Gita & Rahmat, Wahyudi & Tatalia, Ricci. (2022). LINGUISTIC TENDENCIES OF ANOREXIA NERVOSA ON SOCIAL MEDIA USERS FACEBOOK (PRAGMATIC STUDY). Journal of -Pragmatics and Discourse Research. 2. 1-9. 10.51817/jpdr.v2i1.185.
-Turner, P.G., Lefevre, C.E. Instagram use is linked to increased symptoms of orthorexia nervosa. Eat Weight Disord 22, 277–284 (2017). https://doi.org/10.1007/s40519-017-0364-2
-RamÃrez-Cifuentes, D., Mayans, M., Freire, A. (2018). Early Risk Detection of Anorexia on Social Media. In: Bodrunova, S. (eds) Internet Science. INSCI 2018. Lecture Notes in Computer Science(), vol 11193. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-01437-7_1