Kronofobi kişinin zamana ve zamanın akışını karşı hissettiği korku ve anksiyete bozukluğu olarak tanımlanır (Hill, 2002, 5). Kronofobi terimi Yunancadaki “chronos” yani “zaman” ve “phobo” yani “korku” kelimelerinden türetilmiştir. Bu fobi aynı zamanda “hapishane nevrozu” yani kişinin hapishane gibi kapalı ve hayatın akışından uzak sayılabilecek bir mekanda uzun süre kalması sonucu yaşadığı sinir bozukluğu olarak da bilinir. Kronofobiye sahip bireyler gelecek hakkında düşünürken ya da zamanın akıp geçtiği gerçekliğinin farkında oldukları anlarda yoğun bir kaygı, korku ve huzursuzluk hissi ile karşı karşıya kalırlar. Daha ciddi vakalarda ise bu durum insanların “takıntı” sayılabilecek derecede sürekli saati izleme, takvimdeki günleri teker teker işaretleme; panik atak, kişinin kendini izole etmesi ve ilişkilerinde büyük sorunlar yaşama potansiyelinin artması şeklinde gözlemlenebilir.
Birçok insan kronofobiye sahip olmaya yakındır fakat toplumun bir kesiminde bu oran daha da yüksektir.
Bu kişiler:
Yaşlılar ve Hastalar: Daha yaşlı ve ölümcül hastalığa sahip olan insanlar sürekli yaşamlarının sonuna yaklaşma endişesiyle karşı karşıyadırlar.
Mahkumlar: Özellikle çok uzun süreli hüküm giymiş insanlar zamanın akışına dair bir takıntı geliştirirler. Bu kişilere göre zaman ya çok hızlı ya da çok yavaş akmaktadır.
Travmatik Deneyime Sahip Kişiler: Doğal afetler, ölüme yakın deneyimler veya son yıllarda yaşanan COVID-19 gibi küresel çapta gerçekleşen ve insanları karantina sürecine girmeyi zorunlu kılan pandemi gibi olaylar bu fobiye sahip olma riskini arttırır. Bu kişiler genellikle “travma sonrası bozukluk” adı verilen bir tepki geliştirirler.
Mental Hastalık Geçmişi Olanlar: Anksiyete bozukluğu, panik atak öyküsü ve başka fobileri olan kimseler daha yüksek risk altındadırlar. Ayrıca depresyon ve madde kullanım bozukluğuna sahip olan kişiler de bu yüksek risk grubuna dahil edebilirler.
Kronofobinin Semptomları Nelerdir?
● Titreme/Ürperme
● Baş dönmesi ve sersemlik
● Aşırı terleme
● Kalp çarpıntısı
● Bulantı
● Nefes darlığı
● Mide bozukluğu/ Hazımsızlık
Kronofobinin Tetikleyicileri Nelerdir?
Kronofobinin getirdiği anksiyete, panik ve korkunun birkaç sebebi olabilir. Bunlara örnek olarak kişinin hayatında önemli olarak sayabileceği mahkemeler, mezuniyetler, doğum günleri, yıldönümleri gibi günler sayılabilir. Bu “tetikleyiciler” aşağıdaki gibi endişelere yol açabilir:
● Zamanın geçip gittiği gerçeği üzerinde kontrol sahibi olamama
● Kişinin “ölüm” vaktinin gelmek üzere olduğuna inanması ve bu yüzden de “tanatofobi” denilen ölüm korkusunun gelişmesi.
● Zaman kavramının kişiye çok bunaltıcı hissettirmesi.
● Zamanın çok yavaş ilerlediği hissine kapılma.
Kronofobinin Tedavisi Nelerdir?
Kronofobinin bilimsel olarak kanıtlanmış bir tedavisi henüz görülmese de uygulanabilecek birkaç tedavi yöntemi şunlardır:
● Psikoterapi: Kronofobinin tedavisi için en etkili yöntem olarak psikoterapi bilinmektedir. Terapist bu süreci danışanla beraber yürüterek korkularının sebebini anlamasına ve bununla başa çıkmasına yardımcı olur.
● Bilişsel Davranışçı Terapi: Bu tedavi yöntemi kişinin sahip olduğu fobiye farklı bir bakış açısıyla bakmasını sağlar. Yaşanılan bu duruma karşı nasıl tepki verileceği üzerinde kişinin daha fazla kontrol sahibi olmasına yardımcı olur.
● Anti-Anksiyete İlaçları: Bu ilaç tedavisi özellikle kronofobinin getirdiği panik atakları engellemeye yardımcı olur.
● Diyalektik Davranış Terapisi (DBT): DBT genellikle duygularını düzenleme konusunda sıkıntı yaşayan kişiler için kullanılan bir tedavi yöntemidir.
References
-Chronophobia (Fear of Time). (n.d.). Psych Times. from https://psychtimes.com/chronophobia-fear-of-time/
-Chronophobia (Fear of Time): Symptoms, Causes & Treatment. (2022, March 22). Cleveland Clinic.
from https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22579-chronophobia-fear-of-time
-Grande, D., & Abulhosn, R. (2021, December 2). What Is Chronophobia? Choosing Therapy. from https://www.choosingtherapy.com/chronophobia/
Hill, R. S. (2002). Chronophobia: doing time.
Commentaires