ASPERGER SENDROMU
Asperger Sendromu (AS) ve otizm erken çocukluk döneminde tanısı konulmaktadır. (DSM-IV ve ICD-10). Asperger sendromu, otizm belirtileriyle benzerlik gösterir ve yaşam boyu devam eden bir bozukluk olarak ifade edilir. Otizmle birlikte ‘Yaygın Gelişimsel Bozukluk’ kategorisine girmektedirler. Her ikisinde de iletişim becerilerinde yetersizlik görülmektedir. Ancak, Asperger sendromu tanısı alan çocuklarda belli başlı yeti alanlarında otizm kadar bozulma göstermezler. Kişilerde konuşmanın gelişimi ve zeka seviyesi normaldir. Bu sebeple, belirtiler otizme göre daha geç gözlemlenebilir. Asperger sendromu tanısı 5 yaşından sonra konulabilmektedir. Asperger sendromuna sahip olan bireylerde otizme göre sözel IQ seviyeleri daha yüksektir. sosyal ve iletişim problemleri daha fazla olmakla birlikte, motor becerileri daha düşük olmaktadır.
Literatürdeki çalışmalar, Asperger sendromu ile otizm sendromuna sahip olan bireyler aynı grupta sınıflandırılmaktadır. Otizm dışındaki geçerliliği tartışılmaktadır. Asperger sendromunda ayırıcı tanı motor gelişiminde gecikme veya motor beceriksizlik olmaktadır. Ayrıca, Asperger sendromunda, semantik-pragmatik iletişim bozuklukları ve sözel olmayan öğrenme bozuklukları ayırıcı tanı içerisinde yer almaktadır. Asperger sendromu tanısı alan bireylerde, dil gelişimi ve bilişsel beceriler bakımından otizme göre akranlarıyla daha yakın düzeyde gelişim göstermektedirler. Asperger sendromu ile otizm arasındaki en önemli fark, Asperger sendromunda dil veya bilişsel gelişmede gecikme olmamasıdır. Asperger sendromuna sahip bireylerde ortalama veya ortalamanın üstünde dil ve zeka becerilerinin olduğu bilinmektedir.
Zihinsel yetersizlik yaşamayan AS bireyler, bilişsel ve dil becerileri bakımından iyi bir dilbilgisi becerilerine sahiptirler ve kelime dağarcıkları da gelişmiştir. Ancak, sosyal ortamda dili kullanmada zorluk çekerler. Yüz ifadelerini anlama ve göz kontağı gibi sözel olmayan ipuçlarını anlamada ve zihin kuramı becerilerinde zorluklar yaşarlar. Bu sebeple, AS bireyler sosyal yargıları anlamakta zorlanırlar. Bu sebeple de sosyal ilişkileri yetersizdir.
Asperger sendromunun belirtileri şunlardır:
· Uygunsuz veya minimal sosyal etkileşimler
· Neredeyse her zaman başkaları yerine kendileri veya belirli bir konu etrafında dönen konuşmalar
· Duyguları iyi anlayamamak veya yüz ifadesinin başkalarına göre daha az olması
· Düz, tiz, sessiz, yüksek veya robotik gibi olağandışı konuşma
· Jestler, beden dili ve yüz ifadesi gibi sözsüz iletişimi kullanmamak veya anlamamak
· Bir veya iki spesifik, dar konuya yönelik yoğun bir takıntı
· Rutinlerdeki küçük değişikliklere üzülmek
· Tercih edilen bilgileri ve gerçekleri kolayca ezberlemek
· El yazısında zorluk da dahil olmak üzere beceriksiz, koordinasyonsuz hareketler
· Bazen sözlü veya davranışsal patlamalara, kendine zarar verici davranışlara veya öfke nöbetlerine yol açan duyguları yönetmede zorluk
· Başkalarının duygularını veya bakış açılarını anlamamak
· Işıklara, seslere ve dokulara karşı aşırı duyarlılık
Özetle, Asperger sendromuna sahip bireylerde iletişim ve motor becerileri yetersizken, konuşmanın gelişimi, bilişsel beceriler ve zeka normaldir. Bu sebeple de otizme göre daha geç tanı konulmaktadır. Herhangi bir zihinsel yetersizlik yaşamazlar ancak, sosyal ortamlarda ilişki kurma becerileri gelişmemiştir.
KAYNAKÇA
Açak M.Z. (2022). Engelli Bireyler ile İletişim. Efe Akademi Yayınları.
Nationwide Children’s Hospital (2023). Asperger's Syndrome. https://www.nationwidechildrens.org/conditions/aspergers
Özsan, H. H. (2005). Asperger Sendromu ve WÇZÖ-R (WISC-R) Profili: Bir Olgu Sunumu [Asperger Syndrome and WISC-R Profile: A Case Report]. Yeni Symposium: psikiyatri, nöroloji ve davraniş bilimleri dergisi, 43(2), 51–53.
Yıldız M., Akmanoğlu N. (2021). Asperger Sendromlu ve Yüksek İşlevli Otizmli Bireylerin Romantik İlişkileri Üzerine Sistematik Bir Derleme. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi e-ISSN: 2667-6788 2021; 34(Özel Sayı); 285-334.
