RENKLERİN TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI ÜZERİNDEKİ PSİKOLOJİK ETKİSİ

Renkler yüksek ve düşük enerjiyi bünyelerinde taşımaktadırlar. Bu sebeple de insanları fiziksel ve psikolojik olarak etkilerler. Her insanda farklı bir etki bırakarak anlam üretmede, algılamada ve bilinçaltını etkilemede önemli rol oynar. İnsanlar bulundukları içsel ruh hallerini, duygu ve düşüncelerini kullandıkları renkler ile dışa vururlar. İnsanlar farkında olmasa da tercih ettikleri renkler ile kendilerini ifade ederek renkleri aslında bir iletişim aracı olarak kullanmaktadırlar.  

Renklerin insanlarda satın alma kararlarında etkisi fazladır. Renkler insanların yaklaşık %93’ünün satın alma davranışına etkili olduğu görülmüştür. Pazarlamacılar renklerin psikolojik etkisini bilmekte ve bu yüzden marka bilinirliklerini arttırmak için tüketicilerin alma davranışlarını harekete geçirmeyi amaçlarlar.

Psikolojik faktörlerin temelini algılama oluşturmaktadır. Tüketicinin öğrenmesi, güdülenmesi, tutum oluşturması algılar sonucunda oluşur. Tüketici ile ürün arasındaki ürünün dış görünüşünün görsel olarak algılanmasıdır. Görsel olarak da en etkili olan şey renktir. İnsanlar aynı renkleri görür ama her zaman aynı etkisi olmaz. Bu kişinin cinsiyetine, diğer demografik özelliklerine ve bulunduğu ruhsal duruma göre farklılık gösterebilir.

Renklerin insanın algılamasında etkilerinden dolayı bir çok marka logo tasarımlarında kullandıkları renkleri, ürünlerin ambalaj renklerinin seçimi, mekanların iç ve dış renk seçimleri gibi bir çok alanda renkler kullanılmaktadır. İnsanlar aynı renkleri görür ama her zaman aynı etkisi olmaz. İnsanların renk seçimleri; kişilik yapısına, ekonomik ve sosyal şartlar gibi bir çok etkene bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

Pazarlama psikolojisinde, renklerin anlamları vardır. Her renk bir çağrışım oluşturur. Markalarda bu çağrışımları kullanarak kendilerine bir görünüm kazandırırlar. Renklerin insan psikolojisinde etkileri vardır. Sıcak renklerin daha aktif anlamları varken, soğuk renklerin daha pasif anlamları vardır.

Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkileri kısaca şöyledir:

Kırmızı: Sıcak renkler grubundadır. En uzun dalga boyuna sahip güçlü bir renktir. Kırmızı dikkat çekici bir renk olmasıyla tansiyonu yükseltir, kan basıncını ve solunumu hızlandırır. İştah açıcı bir özelliği vardır ve bu yüzden gıda firmaları kırmızı rengi kullanmaktadırlar. firmalarının (Coca Cola, Pizza Hut, MC Donald’s, Burger King…).

Kırmızı cesaret, tutku, aşk, irade, cinsellik, girişimcilik gibi yoğun güçlü duygusal tepkileri gösterir. 

Sarı: İyimserliği ve yüksek enerji veren bir renktir. Mutluluk, özgürlük, iyimserlik, umut, hedeflerin rengidir. İnsanlar üzerinde olumlu ve rahatlatıcı bir etkisi olmaktadır. Dikkat çeken bir renk olduğundan uyarı ışıklarında kullanır ve taksilerde sarıdır.

Mavi: Soğuk bir renk olan mavi rahatlık, huzur, hijyen duygusu oluşturur. Sakinliği, güveni, güvenilirliği ve rasyonel karar almayı ifade eder. (JP Morgan, Facebook, LinkedIn, Ford ve diğerlerinde.) Tıpta mavi, sinir ağrılarını dindirmek için, astımda, romatizmada, sinir krizlerinde ve yüksek tansiyonda, ağrı giderici ve kasılmayı önleyici özellikleri yüzünden tavsiye edilir. Mavi iştahı azaltan bir renktir. O yüzden yemek sektöründe kullanılmaz. Diyet ürünlerinde tavsiye edilir.

Yeşil: Doğanın ve huzurun rengidir. Bu renk dünyaya dair umut ve güven vermektedir. Markalar çevre dostu ürünler için bu rengi kullanmaktadırlar. (Animal Planet, Starbucks ve Tropicana)

Mor: En kısa dalga boyuna sahiptir ve asalet ve zenginliği temsil eder. Özgüven ve özgürlük duygularını harekete geçirir. Sanatçı ruhlu insanların kıyafetlerinde tercih ettiği renktir çünkü mor yaratıcı özellikleri taşır.  Ayrıca, içe dönük ve mistik düşüncenin rengi olan mor nevrotik duyguları da açığa çıkarabilmektedir. Bu sebeple insanları korkuttuğu da saptanmıştır.

Turuncu: Heyecan verici bir renktir.  Canlı bir renk ve mutluluk, iç açıcı, dost canlısı bir renktir ve insanlarda sosyalleşme duygularını oluşturur. Bu renk alışverişte ürün için herkes içi,n uygundur mesajı verir. Dikkat çekici olduğundan markalar logosunda canlılığı ifade etmek için kullanır.

Pembe: Sakinleştirici bir yönü olan pembe romantik ve narin bir renktir. Pembe renk koyulaştıkça enerjisi artar.

Lacivert: Otoriteyi sembolize eder. Soğuk bir renktir. Aklın ve zekanın rengidir. İnsanlar üzerinde güçlü ve başarılı imajı oluşturduğundan büyüklük algısı oluşturur. Bu yüzden dünyadaki büyük işletmeler bir çoğu logolarında bu rengi kullanmaktadır.

Kahverengi: Psikologlara göre, kahverengi kullanan insanlar hayatın yorucu ve yıkıcı etkilerinden kendilerini korumaya, dinlenmeye, rahatlamaya, güvenli ortama ihtiyaçları vardır. Yani ruhsal olarak yıpranmış insanların tercih ettiği renktir. Ayrıca, içe dönüklük, rahatlık ve basitliğin göstergesidir. İnsanların hareketlerini hızlandırır bu yüzden hızlı tüketin mesajını vermek için fast food restorantlarında sandalye, masa ve duvarlarda kullanılır.

Siyah: Olumsuzluğu, karamsarlığı çağrıştırır. Yas, matem, duygusal hüzün bu duyguları harekete geçirdiği gibi aynı zamanda gücü, tutkuyu, otoriteyi de temsil eder.  Üst düzey markaların kullandığı renktir. (Nike, Ralph Lauren, Apple, Adidas)

Beyaz: Beyaz renk saflığı, iyiliği ve temizliği simgeler. Umut vericidir. Güçlü duygular uyandurmaz. Aksine, markanın dengeli ve sakin olduğunu gösterir. Bu sebeple de kozmetik markalarında çoğu beyazı tazelik ve saflığın simgesi olarak kullanılmaktadır. Temizlik  malzemelerinde de beyaza çokça rastlanır.

Araştırmalar göstermektedir ki renk faktörü hazır giyimde tüketicilerin ürün tercihlerini yüksek oranda etkilemektedir. Bu durum cinsiyet, yaş, eğitim veya gelir düzeyi olarak incelendiğinde de sonuç yine aynıdır. Tüketiciler, bir ürünü beğendikleri halde rengini beğenmediklerinde o ürünü almadıkları saptanmıştır. Bu durum renk faktörünün etkisinin fazla olduğunu göstermektedir.

            Beyaz, Siyah, Kırmızı, Mavi ve Lacivert tüketiciler tarafından bir takım psikolojik kavramlarla ilişkili olan renklerdir. Beyaz ile ilişkilendirilen kavramlar doğallık, güvenilirlik, temizlik, rahatlık, zenginlik ve zarafet ilişkili olmaktadır. Siyah renk ise asalet, ciddiyet ve gücü çağrıştırmaktadır. Tüketiciler kırmızı renk için canlılık, cesaret ve dışa dönüklük kavramlarıyla ilişkilendirmişlerdir. Mavi renk doğallık, özgürlük, rahatlık ve temizlik ile ilişkilendirilmiş. Lacivert daha çok asalet, güvenilirlik, ciddiyet ve güç kavramlarıyla ilişkili bulunmuştur. Sarı renk için ise tüketiciler en çok gençlik kavramıyla ilişkilendirmişlerdir. Canlılık, dışa dönüklük kavramlarını çağrıştırır. Turuncu, canlılık, cesaret, dışa dönüklük. Yeşil, doğallık özgürlük ve pembe ise gençlik ile ilişkili bulunmuştur.

KAYNAKÇA

Arıt, B. (2017). Hazır giyimde renk faktörünün tüketici davranışları üzerindeki psikolojik etkisinin araştırılması. T.C. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Moda ve Tekstil Tasarımı Programı.

Persuasion Nation (2023). The Psychology of Colors in Marketing: How They Influence What We Buy. persuasion-nation. https://persuasion-nation.com/the-psychology-of-colors-in-marketing-how-they-influence-what-we-buy/