Tiroid bezi nedir ve ne işe yarar?
Tiroid bezi endokrin sistemimizin bir parçası olarak boynumuzun ön tarafında yer alan ve tiroid hormonlarının salgılandığı bir endokrin bezidir. Salgıladığı hormonlar kan yoluyla vücudumuzun belirli yerlerine iletilirken, yediğimiz besinlerin enerjiye dönüşmesi sürecinde (metabolizma) büyük rol alır. Ürettiği ana hormonlar olan T3 ve T4 hormonları genellikle kilo alıp vermemize neden olan metabolizma hızımızı, vücut sıcaklığımızı ve kalp atışımızın artıp azalmasını, ve beyin gelişimimizi önemli ölçüde etkiler. Tiroid bezinin düzgün çalışmaması durumunda tiroid hormonlarının seviyesine göre bazı durumlar ortaya çıkabilir. Bu durumlar: Hipertiroid (Yüksek tiroid seviyesi), Hipotiroid (Düşük tiroid seviyesi), Guatr (Tiroid bezi büyümesi) ve Tiroid kanseri olarak söylenebilir.
Tiroid bezinin sağlığı beyin fonksiyonlarımızı nasıl etkiler?
Tiroid hormonlarının beyin gelişiminde rol aldığını söylemiştik. Bu sebeple tiroid bezinde işlevsel bir bozukluk olması direkt olarak bilişsel sürecimizi, davranışlarımızı ve beyin fonksiyonlarımızı olumsuz etkiler. Böylece tiroid bezinde oluşacak en ufak dengesizliğin zihin sağlığımızı da etkileyeceğini söyleyebiliriz.
Tiroid bezinin düzenli olarak çalışmaması sonucu ne tür ruh hali değişikliği ile karşılaşabilirsiniz?
Konsantrasyon eksikliği
Hipotiroidi, beynin sağlıklı bir şekilde çalışmasını etkileyebilir, zihin bulanıklığına sebep olarak kişilerin konsantre olmasını zorlaştırabilir. Ayrıca bu durum unutkanlığa ve uzun süreli bellekle kısa süreli belleğin işleyişini olumsuz etkileyebilir. Yeni bilgileri işlemekte zorlanabilir.
Sık duygu değişimleri
Hipotiroidi ya da hipertiroidi beynin metabolizmasının dengesi bozarak sinir sistemini etkileyebilir. Bu durumda kişi sık sık duygu değişimleri yaşar. Hatta araştırmacılar tiroid problemleriyle bipolar bozukluğun (kişinin ruh halinin en uçlarda olması) arasındaki ilişkiyi yakından incelemektedir.
Sürekli Sinirlilik Hali
Hipertiroidiye sahip olan insanlar daha çok çabuk sinirlenmeye ve agresifleşmeye yatkındır. Nitekim tiroid hormonlarının fazla salgılanması borderline kişilik bozukluğuyla, davranışlarda ve ilişkilerde aşırı kararsız ve dürtüsel olma durumu, ilişkilendirilir. Bu durum çoğunlukla serbest T3 ve T4 hormonlarının kana fazlaca salınımıyla ilişkilendirilir.
Depresyon
Depresyon bazen dış etkenler dolayısıyla değil tiroid hormonlarının düzensiz çalışması sonucu ortaya çıkabilir. Depresyon hali hormonal dengesizlikle de ilişkilendirilmiş olsa bile hipotalamik-pitüiter tiroid aksında, stres seviyesini idare eden ve metabolizmayı düzenleyen yapı, oluşan anormallikler sonucuyla da ortaya çıkabilir. Aynı zamanda tiroid hormonları serotonin seviyesini düzenlemeye yardımcı olur bu sebeple düşük serotonin seviyesi depresyonla ilişkilendirilebilir.
Anksiyete Bozukluğu ve Panik Atak
Tiroid bezi düzgün bir şekilde görevini yerine getirmediğinde, T3 ve T4 hormonlarının seviyesinin kanda tutarsız bir şekilde bulunması hızlı kalp atışı ve titremeye yol açabilir. Bu semptomlar kişide anksiyeteye ve panik atağa davetiye çıkarabilir. Ayrıca yazımızda bahsettiğimiz diğer semptomlarda kişide anksiyete bozukluğuna ve panik atağa sebep olabilir. Kronik Yorgunluk ve Uykusuzluk hali, Saç dökülmesi ya da Sıcak ve Soğuğa Aşırı Hassasiyet de T3 ve T4 hormonlarının aşırı ya da yetersiz salgılanmasıyla oluşan problemlerdir.
Sonuç olarak, anormal tiroid hormonu seviyeleri ve bu seviyelerin ani değişimi kişinin duygusal durumunu alt üst edebilir. Ayrıca ani kilo alıp verme durumu, soğuk ve sıcağa hassasiyet, menstruasyon döngüsünde düzensizlikler yaşanması halinde kişi test yaptırıp bilgi sahibi olabilir. Yüksek ya da düşük tiroid hormonu seviyesinin gerekli ilaçlarla kontrol altına alınması ve sabit tutulması çok önemlidir. Tiroid hastalıkları tedavi edildikçe kişinin psikolojisi etkileyen durumları da azaltır.
Kaynakça
C. C. medical. (n.d.). “Thyroid hormone: What it is & function.” Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/articles/22391-thyroid-hormone
Thyroid disease: “How does it affect your mood? (2022). Retrieved from
Salko, Dr. E. (2022). “How thyroid problems affect your mental health.” Retrieved from https://www.personalabs.com/blog/heres-how-thyroid-problems-affect-your-mental-health/ Psychological symptoms and thyroid disorders. (n.d.). Retrieved from https://www.btf-thyroid.org/psychological-symptoms-and-thyroid-disorders